فرماندار: مجمع ایثارگران در توسعه مشگین‌شهر نقش‌آفرین باشد
فروردین ۲۶, ۱۴۰۴
تهران- ایرنا- دور نخست مذاکرات میان ایران و امریکا درحالی ۲۳ فروردین ماه در مسقط پایتخت عمان انجام شد که به نظر می رسد جمهوری اسلامی ایران با انتخاب درست مسیر دیپلماسی غیرمستقیم تلاش کرد تا ضمن حفظ منافع ملی، راستی آزمایی از مواضع دولت ترامپ داشته باشد.
به گزارش گروه سیاسی ایرنا، سرانجام مذاکرات جمهوری اسلامی ایران و آمریکا در شکل غیرمستقیم آغاز شد اما برخی گمانه زنی های رسانه ای درباره آینده آن همچنان ادامه دارد. این دور از مذاکرات روز شنبه ۲۳ فروردین در مسقط عمان با هدایت عباس عراقچی وزیر امور خارجه ایران، همراهی مجید تخت روانچی، کاظم غریب آبادی و اسماعیل بقایی و در سوی دیگر استیو ویتکاف فرستاده ویژه دونالد ترامپ در امور خاورمیانه برگزار شد.
دونالد ترامپ در مصاحبه‌ای با شبکه تلویزیونی فاکس بیزنس در هفدهم اسفند۱۴۰۳ خبر داد که نامه‌ای برای رهبرمعظم انقلاب ارسال کرده است، از همان روز گمانه‌زنی‌ها در مورد روابط ایران و آمریکا در دوره جدید ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ آغاز شد. هرچند فرآیند رسیدن نامه به ایران و پاسخ تهران به این نامه بسیار طولانی شد و نهایتاً در تعطیلات نوروز ایران پاسخ خود را به نامه ترامپ از طریق عمان ارسال کرد، اما در نهایت جمهوری اسلامی ایران در پاسخ به نامه ترامپ، مذاکرات غیرمستقیم به میزبانی مسقط پایتخت عمان را پذیرفت.
مسقط در گذشته نیز بارها میزبانی از مذاکرات مستقیم یا غیرمستقیم ایران و آمریکا را بر عهده داشته است. در دوره ریاست جمهوری باراک اوباما و در سال ۱۳۹۰، مسقط میزبان مذاکرات محرمانه مستقیم میان مقام‌های وزارت امور خارجه ایران و مقام‌های وزارت خارجه آمریکا بود. این مذاکرات محرمانه نهایتاً به فرآیندی منجر شد که در دوره ریاست‌جمهوری حسن روحانی به مذاکرات منتهی به برجام انجامید. عمان بعد از خروج آمریکا از برجام و در دوره ریاست‌جمهوری جو بایدن نیز چندین بار میزبان مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا بود.
موضوع مذاکرات ایران و آمریکا سالهاست به بخش مهمی از تحلیل های رسانه ای در داخل و خارج از ایران تبدیل شده است؛ به نحوی که حتی علاوه بر مقامات غیررسمی، مقام های رسمی بسیاری از کشورها به موضوع مذاکره میان ایران و آمریکا واکنش نشان می دهند.
مسعود پزشکیان روز چهارشنبه ۲۰ فروردین۱۴۰۴، در آیین بزرگداشت روز ملی فناوری هسته‌ای گفت: روز شنبه دکتر عراقچی در راستای اجرای تدابیر و سیاست های نظام در عمان با آمریکا وارد گفتگوی غیرمستقیم خواهد شد. موضع جمهوری اسلامی ایران در خصوص مسائل کلان، همان است که رهبری معظم بارها با صراحت بیان کرده‌اند؛ موضعی روشن، مستحکم و غیرقابل تردید و در سایر موضوعات نیز که امکان تعامل وجود دارد، گفت‌وگوها شکل خواهد گرفت.
اعتمادسازی یکی از محورهایی است که جمهوری اسلامی ایران بارها بر آن تاکید داشته و مواضع ایران در این زمینه به ویژه پس از خروج آمریکا از برجام در دوره اول ریاست جمهوری ترامپ به دلیل مواضع اعلامی و اعمالی بر بی اعتمادی به غرب به ویژه آمریکا متمرکز بوده است.
مسعود پزشکیان در جلسه هیات دولت(۱۴۰۴/۱/۱۰) پس از ارسال پاسخ نامه ایران به آمریکا از طریق عمان تاکید کرد که در این پاسخ اگر چه موضوع مذاکره مستقیم میان دو طرف رد شده، اما همانگونه که از قبل هم هیچ‌گاه مسیرهای گفتگوی غیرمستقیم از طرف جمهوری اسلامی بسته نشده بود، در این نامه نیز عنوان شده مسیر مذاکره غیرمستقیم باز است و تاکید شده ایران هیچ‌گاه از مذاکره پرهیز نداشته و این فقط بدعهدی‌ها بوده که باعث بروز مشکل در این مسیر شده که باید جبران و اعتمادها بازسازی شوند؛ این نوع رفتار آمریکایی‌هاست که ادامه مسیر مذاکره را مشخص می‌کند.
همچنین جمهوری اسلامی ایران در مواضع اعلامی و اقدامی خود بارها تاکید کرده است که به دنبال استفاده غیرصلح آمیز از انرژی هسته ای نیست و همواره در مسیر فعالیت های صلح آمیز هسته ای حرکت کرده است.
مسعود پزشکیان شامگاه پنج‌شنبه چهاردهم فروردین، در گفت‌وگوی تلفنی با «محمد بن سلمان آل سعود» ولیعهد عربستان سعودی تاکید کرد جمهوری اسلامی ایران هیچ‌گاه به دنبال جنگ و درگیری نبوده و استفاده غیرصلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای نیز به هیچ‌وجه جایی در دکترین امنیتی و دفاعی ما ندارد. این امکان وجود دارد که فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران همچون همه سال‌های گذشته به طور کامل تحت راستی‌آزمایی قرار گیرند. جمهوری اسلامی ایران آماده تعامل و گفت‌وگو در زمینه رفع برخی تنش‌ها، بر اساس منافع و احترام متقابل است.
سیدعباس عراقچی وزیر امورخارجه جمهوری اسلامی ایران نیز روز شنبه پیش از آغاز مذاکرات غیرمستقیم با طرف آمریکایی گفت: نیت ما رسیدن به یک توافق منصفانه و شرافتمندانه از موضع برابر است. وی تاکید کرد که اگر طرف مقابل هم از همین موضع وارد شده باشد شانسی برای یک تفاهم اولیه که منجر به یک مسیر مذاکراتی شود وجود خواهد داشت. همچنین اگر اراده کافی وجود داشته باشد درباره «جدول زمانی گفتگوها» تصمیم می گیریم.
اما ورای تحلیل ها و مواضع همه طرف ها و کشورهای دیگر که همگی نشانه های مثبت از پیشرفت در مذاکرات را نشان می داد، جمهوری اسلامی ایران با پاسخ مثبت به برگزاری مذاکرات غیرمستقیم می تواند بعنوان سنجه ای برای راستی آزمایی تعهد آمریکا در مسیر دیپلماسی بهره ببرد و در عین حال منافع ملی را با ابزار دیپلماسی ارتقا دهد.
سید عباس عراقچی وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران پیش از ترک مسقط در گفت و گو با خبرنگاران، با سازنده خواندن فضای نخستین مرحله مذاکرات با آمریکایی ها، گفت: قرار است شنبه آینده نیز در همین سطح گفتگوها برگزار شود.
وزیر امور خارجه درباره امکان رسیدن به جدول زمانی هم گفت: امروز فضای جلسه به گونه‌ای بود که این ادامه و استمرار را در حقیقت تضمین می‌کرد و نشان می‌داد. در جلسه بعدی که شنبه آینده برگزار می‌شود، سعی می‌کنیم وارد دستورکار مذاکرات شویم که طبعا در کنار خود جدول زمانی هم خواهدداشت.
پیش از این، دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا در نخستین اظهارنظر پس از نخستین دور گفت‌وگوهای غیرمستقیم میان تهران – واشنگتن در مسقط عمان اعلام کرد: گفت‌وگوها با ایران خوب پیش می‌رود.
رئیس جمهوری آمریکا شنبه شب به وقت محلی در گفتگو با خبرنگاران در هواپیمای ایر فورس وان، هواپیمای ریاست جمهوری آمریکا درباره مذاکرات عمان، در عین حال بر اهمیت اتمام مذاکرات و رسیدن به نتیجه تاکید کرد و گفت که به همین دلیل دوست ندارد اکنون درباره آن صحبت کند.
کاخ سفید نیز در بیانیه‌ای درباره گفت‌وگوهای تهران – واشنگتن به ریاست سید عباس عراقچی وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران و استیو ویتکاف نماینده ویژه ترامپ در امور خاورمیانه در مسقط با قدردانی از کشور عمان اعلام کرد: گفت‌وگوها با ایران بسیار مثبت و سازنده بود.
مذاکرات مسقط درحالی برگزار شد که پیش تر از سوی رئیس جمهوری آمریکا عنوان شده بود که این مذاکرات به صورت مستقیم برگزار می شود، همچنین روزنامه وال استریت ژورنال به نقل از مقام‌های این کشور گزارش داد که ایالات متحده برای انجام مذاکرات مستقیم هسته‌ای به ایران فشار می‌آورد. اما در نهایت مذاکرات مسقط به صورت غیرمستقیم میان عراقچی و ویتکاف برگزار شد.
آمریکایی ها به ویژه ترامپ پیش تر باوجود تاکید بر دیپلماسی در مسیری دیگر و پرمتناقض از گزینه نظامی نیز سخن به میان می آوردند که با واکنش های منفی بسیاری مواجه شد.
دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا روز یکشنبه ۱۰ فروردین در گفت‌وگو با شبکه «ان‌بی‌سی‌نیوز» با لحنی تهدیدآمیز علیه ایران مدعی شد: «اگر با ایران به توافق نرسیم و ضمانتی برای عدم ساخت سلاح هسته‌ای توسط ایران دریافت نکنیم، این کشور بمباران خواهد شد.»
این اظهارات ترامپ درحالی به صورت بی سابقه بیان شد که امیرسعید ایروانی نماینده ایران در سازمان ملل متحد ۱۲ فروردین در نامه‌ای به شورای امنیت تأکید کرد که این شورا نباید در برابر اظهارات بی‌پروا و خصمانه دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا سکوت کند. وی از شورای امنیت خواست: تهدیدات ترامپ را به عنوان نقض قوانین بین‌المللی محکوم کند و تأکید کرد: رئیس‌جمهور آمریکا از زمان روی کار آمدن، تمامی اصول و عرف‌های بین‌المللی را زیر پا گذاشته است.
دیمیتری پسکوف سخنگوی کاخ کرملین روز جمعه ۱۵ فروردین در پاسخ به این سوال که کرملین در مورد موضوع حمله نظامی آمریکا به ایران و مذاکرات مستقیم بین ایالات متحده و ایران چه نظری دارد، گفت: ما معتقدیم که مشکل پرونده هسته‌ای ایران فقط باید از طریق ابزارهای سیاسی و دیپلماتیک مورد بحث و بررسی قرار گیرد و به طور انحصاری از این راه حل شود. پسکوف با بیان اینکه روسیه، ایران را متحدی می‌داند که روابط خود را با آن توسعه داده است، گفت: همه طرف‌های موجود در وضعیت ایران باید خویشتن‌داری و بر تلاش‌های دیپلماتیک تمرکز کنند.
موضوع مذاکرات غیرمستقیم میان ایران و آمریکا درحالی به مرکز توجه رسانه ای در کشور و رسانه های جهان تبدیل شده است که به نظر می رسد، همانطور که بسیاری از مقامات ارشد نظام مطرح کرده اند، مذاکرات غیرمستقیم مقدمه ای برای آشنایی با مطالبات و امتیازات طرف مقابل است. همچنین مذاکرات غیرمستقیم را می توان سنجه و شاقولی برای راستی آزمایی تعهد و عملگرایی طرف مقابل و اعتقاد واقعی به مذاکره برای حل و فصل مسایل و مشکلات مورد ارزیابی قرار داد.
در این میان همانطور که رهبر معظم انقلاب نیز پیش تر فرموده اند: «در مذاکره باید انسان مطمئن باشد که طرف مقابل به آنچه متعهّد شد عمل خواهد کرد. وقتی میدانیم عمل نمیکند، چه مذاکره‌ای؟ بنابراین، دعوت به مذاکره و اظهار مذاکره فریب افکار عمومی است.»(۲۲/۱۲/۱۴۰۳) این موضعی است که اخیراً رهبر انقلاب اسلامی در دیدار رمضانی دانشجویان، در ارتباط با مباحث مربوط به مذاکره مجدد با دولت ایالات متحده آمریکا، مطرح کرده‌اند.
همچنین مسعود پزشکیان نیز روز شنبه ۱۶ فروردین ۱۴۰۳ در دیدار عیدانه با جمعی از مردم، مسئولان و نمایندگان مجلس تاکید کرد که جمهوری اسلامی ایران خواهان گفت‌وگو از موضع برابر است؛ نه این که از یک سو ایران را تهدید کنند و از سوی دیگر بخواهند مذاکره کنند. اگر خواهان مذاکره هستید دیگر تهدید برای چیست؟ آمریکا امروز نه تنها ایران، که جهان را تحقیر می‌کند و این رفتار با درخواست مذاکره تناقض دارد. ما اگر در داخل دعوا نکنیم، توطئه‌های خارجی کارساز نخواهد.
درنهایت، درحالی مذاکرات میان آمریکا و ایران شنبه آینده در مسقط پایتخت عمان ادامه خواهد یافت که به نظر می رسد جمهوری اسلامی ایران در دور نخست مذاکرات تلاش کرد تا با بهره گیری از مذاکرات غیرمستقیم در چارچوب اصول عزت، حکمت و مصلحت گام برداشته و مسیر اعتمادسنجی از جدیت و تعهد دولت آمریکا را در مذاکره مورد ارزیابی قرار دهد. اما در نهایت توپ در زمین آمریکاست و دولت ترامپ باید تصمیم بگیرد که با رفع تحریم ها، حقوق ملت ایران را در استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای به رسمیت بشناسد.
اسماعیل بقائی سخنگوی وزارت خارجه شب گذشته (دوشنبه شب) در پاسخ به پرسش ایرنا درباره محل برگزاری دور دوم مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا از میزبانی دوباره مسقط برای این دور از گفت و گوها خبر داد.
